ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ 25η ΜΑΡΤΙΟΥ

23-3-2015

Η Μακεδονία κατά την Οθωμανική κυριαρχία. Επαναστατικά κινήματα των Μακεδόνων.

Με μιαν εξαιρετική εκδήλωση τιμήθηκε η διπλή γιορτή της 25ης Μαρτίου που αποτελεί άξονα αναφοράς για το γένος της πολύπαθης Ρωμιοσύνης: ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου και η εθνεγερσία του 1821. Στην πρώτη η σύμπασα ανθρωπότητα περίμενε με αγωνία και λαχτάρα τον ερχομό του Μεσσία, για να σωθεί από τα δεσμά της αμαρτίας, της ασθένειας, του πόνου και του θάνατου. Στην δεύτερη οι καταπιεσμένοι ραγιάδες σηκώνουν το ανάστημά τους και απαιτούν τα αυτονόητα: να ζουν ελεύθεροι και να θρησκεύουν ορθόδοξα.

Η εκδήλωση του Ανοιχτού Λαϊκού Πανεπιστήμιου Γιαννιτσών που οργανώθηκε με τη συνεργασία της ΔΗ.Κ.Ε.Π.Α. του Δήμου Πέλλας, του Εκπολιτιστικού Όμιλου Γιαννιτσών «Πέλλα» και της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος» έγινε την Δευτέρα 23/3/2015 στην φιλόξενη αίθουσα του Δημοτικού Συμβούλιου του Δήμου Πέλλας. Προλόγισαν με σύντομες παρουσιάσεις ο πρόεδρος της «Πέλλας» Δόντσιος Γεώργιος και ο πρόεδρος του «Φίλιππου» Κάμτσης Κωνσταντίνος. Η πολύπλευρη εκδήλωση είχε ως θέμα της: «Η Μακεδονία κατά την Οθωμανική κυριαρχία. Επαναστατικά κινήματα των Μακεδόνων» με ομιλητή τον ΙωάννηΠαπαλαζάρου, εκπαιδευτικό, ιστορικό-συγγραφέα και συντονιστή της, τον υπεύθυνο του Α.Λ.Π. Βασίλη Τραούδα.

Η επεκτατικές βλέψεις των Τούρκων τους έφεραν στη Μακεδονία και το 1387 υποδουλώνουν την Θεσ/νίκη και οριστικοποιούν την κατοχή της το 1430. Παράλληλα στίφη κατακτητών σαρώνουν την Αλμωπία, τα Βοδενά και την Πέλλα. Στα 1375-1380 σκλαβώνονται το Γιαννιτσά από έναν γιο Χριστιανού εξωμότη από το Μπαλίκεσιρ της Μικράς Ασίας, στον οποίο δόθηκαν τεράστιες εκτάσεις γης, που έφταναν από λίγο έξω από τη (Νέα) Αραβησσό έως τα πρόθυρα της Θεσ/νίκης. Ήταν ο ΓαζήΕβρενός που τάφηκε στην πόλη που κατέκτησε και έκτοτε θεωρήθηκε ιερή πόλη. Η προϊούσα παρακμή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ολοκληρώθηκε με την Άλωση της βασιλίδας των πόλεων στις 29-5-1453 από τις ορδές των Τούρκων εισβολέων. Οι άνθρωποι χωρίστηκαν σε πιστούς που είχαν προνόμια και δικαιώματα και σε απίστους= γκιαούρηδες που είχαν μόνο υποχρεώσεις και βίωναν τον τρόμο. Η Ρωμιοσύνη ψυχορραγούσε: εξισλαμισμοί, διώξεις, λεηλασίες, εξευτελισμοί, δολοφονίες. Το παιδομάζωμα ξεκλήρισε ολόκληρες γενιές και κατέστρεψε πολλές οικογένειες. Η περίπτωση της Καρατζόβας το Πάσχα του 1759 με τον μαζικό εξισλαμισμό των κατοίκων της Νότιας είναι τραγικά χαρακτηριστική.

Τα επαναστατικά κινήματα που προηγήθηκαν όπως τα Ορλωφικά, του Λάμπρου Κατσώνη, του επίσκοπου Διονύσιου του φιλόσοφου, του Κατσαντώνη, του Βλαχάβα, του Γεώργιου Παπαζώλη του Σιατιστινού, πνίγηκαν στο αίμα. Η παρουσία στη Μακεδονία των αιμοσταγών πασάδων του Αλή πασά των Ιωαννίνων και του Ισμαήλ πασά των Σερρών άφησε οικτρές αναμνήσεις. Ο Ρήγας Φεραίος με τους Μακεδόνες συντρόφους του έδωσαν τον δικό τους αγώνα και θυσιάστηκαν για την ελευθερία των υπόδουλων στον ευρύτερο ελληνισμό και τα Βαλκάνια. Η προδοτική σύλληψη και η εκτέλεσή τους από τους δυνάστες των Σέρβων στον πύργο Νεμπόιτσα Βελιγραδίου, πλήγωσε το φιλότιμο ολόκληρου του γένους μας. Η ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας, το «κρυφό σχολειό», η δράση των εμπόρων, των λογίων, των ναυτικών, οι αγώνες των κλεφτών και των αρματολών, οι ξενιτεμένοι στην Ευρώπη, αλλά και οι φιλέλληνες προετοίμασαν, ως «μαγιά» τον μεγάλο ξεσηκωμό.

Οι πρόγονοί μας σύνδεσαν την γιορτή του Ευαγγελισμού της Παναγίας και την αναγγελία της κατά σάρκα ενανθρώπισης του Χριστού με την επανάσταση του 1821. Στα σχολικά εγχειρίδια ελάχιστη αναφορά γίνεται στην συμβολή των Μακεδόνων στον εθνικό Αγώνα όλων των Ελλήνων, για την αποτίναξη του φρικώδους οθωμανικού ζυγού. Το σχέδιο της Φιλικής Εταιρείας και του Υψηλάντη για ταυτόχρονη και σε πολλά σημεία έκρηξη της Επανάστασης εν μέρει ευοδώθηκε στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, στα νησιά, τον Μωριά, τη Ρούμελη. Η αντίδραση στην ελληνική επανάσταση των συντηρητικών κυβερνήσεων και των ευρωπαϊκών ανακτοβουλίων με πρωτοστάτη τον υπουργό εξωτερικών Μέττερνιχ της Αυστροουγγαρίας, δεν κατάφεραν να αλλάξουν τον ρου της ιστορίας. Ο Γεωργάκης Ολύμπιος, ο Ιωάννης Φαρμάκης, ο Διαμαντής Νικολάου από τον Κολινδρό, ο Άνθιμος Γαζής από τη Μαγνησία και ο Εμμανουήλ Παπάς από τις Σέρρες είχαν την δική τους πολύτιμη συνεισφορά στον αγώνα. Ο δε τελευταίος έκλαψε τον χαμό των τεσσάρων από τα 7 αγόρια του, πρόσφερε την περιουσία του στον αγώνα και-γεμάτος θλίψη- πέθανε από καρδιακή προσβολή εν πλω για την Ύδρα.

Η Κεντρική Μακεδονία υπέφερε τα πάνδεινα από τους εξισλαμισμένους Έλληνες, τους γενίτσαρους όπως ονομάστηκαν. Η δράση του Ναουσσαίου δάσκαλου Δημήτριου Μπαρλαούτου στα Γιαννιτσά και η δολοφονία του από Τούρκους στην γενέτειρά του συντάραξε την περιοχή μας. Σημαντική ήταν η συμβολή του Αναστάσιου Καρατάσσου στο Βέρμιο, του Αγγελή Γάτσου από την Έδεσσα και του Ζαφειράκη από τη Νάουσα. Η επανάσταση απλώθηκε στη Μακεδονία. Τα Μαδεμοχώρια, η Κασσάνδρα και το Άγιον Όρος με επικεφαλής την Ιερά Μονή Εσφιγμένουεξεγέρθηκαν. Το ίδιο και ο Όλυμπος. Οι Ναουσσαίες μαζί με τα παιδιά τους έπεσαν στην Αραπίτσα προτιμώντας την αυτοθυσία από την ατίμωση. Ο ΕμίΛουμπούτ (=ροπαλοφόρος) πασάς έπνιξε στο αίμα την επανάσταση και κατακρεούργησε εκατοντάδες Μακεδόνες, πατριώτες καρατομήθηκαν στον Λευκό Πύργο και απαγχονίστηκαν Θεσσαλονικείς κοντά στην Παναγία την Αχειροποίητο. Οι 1027 Μακεδόνες πουβρέθηκαν στην μαύρη ράχη των Ψαρών, υπερασπίζοντάς τα, εξοντώθηκαν μέχρις ενός.

Οι εναπομείναντες Μακεδόνες, μετά την συντριβή της επανάστασης στον βορειοελλαδικό χώρο, κατέφυγαν στην Νότια Ελλάδα. Μάλιστα στην Αταλάντη της Φθιώτιδας ιδρύθηκε ολόκληρη συνοικία που ονομάστηκε Νέα Πέλλα. Ορισμένοι βρέθηκαν στην Ύδρα, την Κρήτη και έφτασαν έως την Κύπρο. Στα απομνημονεύματα του Καρλάτου-Βυζάντιου, του Φωτάκου, του Χριστόφορου Περραιβού, του Ανδρέα Μιαούλη, του Ιωάννη Μακρυγιάννη κ.ά. περιγράφονται λεπτομέρειες από την ηρωική δράση τους.

Η βαθιά γνώση της ιστορίας μας καθοδηγεί στην πορεία μας στο μέλλον. Αξίζει λοιπόν να μελετούμε με προσοχή τα γεγονότα και να παραδειγματιζόμαστε από τις εξελίξεις της εποχής μας. Μια συνετή και ψύχραιμη θεώρηση επιτυγχάνει πιο αντικειμενική εικόνα.

Η απόλυτα πετυχημένη και ποιοτική εκδήλωση, έκλεισε με ωραία μακεδονική μουσική και πλαισιώθηκε από εντυπωσιακά χορευτικά δρώμενα της Μακεδονίας, που παρουσίασε ο Εκπολιτιστικός Όμιλος «Πέλλα»ενώπιον πολυπληθούς κοινού.